O'quvchilarni tanqidiy fikrlashga o'rgatuvchi topshiriq shakli
Milliy oʻquv dasturi asosida yaratilgan darsliklar oʻquvchida tanqidiy fikrlash, maʼlumotlar asosida turli mulohazalar yuritish, maʼlumotlarni integratsiya qilish orqali xulosalar chiqarish koʻnikmalarini rivojlantiradi. Ushbu koʻnikmalarni shakllantirishda turli topshiriq tiplaridan foydalaniladi. Aynan shunday topshiriqlardan biri darsliklardagi “toʻgʻri/notoʻgʻri” yoki “ha/yoʻq” deya javob berish mumkin boʻlgan savollar turidir.
Ushbu topshiriq turi oʻrganilgan matn, maʼlumot, infografika, jadval, rasmdagi ochiq va yopiq tarzda berilgan maʼlumotlarni tushunish, bir necha maʼlumotni qoʻshish orqali yangi xulosaga kelish koʻnikmalarini rivojlantirishda juda qulay ekani bilan boshqa topshiriq turlaridan alohida ajralib turadi.
Mazkur topshiriq turidan ona tili, kimyo, matematika, geografiya, rus tili, oʻzbek tili fanlari boʻyicha yaratilgan darsliklarda keng foydalanilganini koʻrishimiz mumkin. Xususan, 3-sinf Tabiiy fanlar darsligining 30-betidagi mashq orqali oʻquvchilar organizmning tuzilishi mavzusida olgan bilimlari asosida inson salomatligiga foydali va zararli omillar haqida mushohada qiladilar. O'quvchilar olgan bilimlari asosida berilgan fikrlarni tahlil qilib, to'g'ri ma'lumotlarni ajratadilar. Bu esa axborot oqimi kuchaygan davrda ma'lumotlarni ajrata olish va ilmiy asoslash ko'nikmalarini rivojlantiradi.
Cambridge University Press nashriyotining Ingliz tili darsliklarida 60 dan ziyod shu topshiriqlar mavjud. 3- sinf Ingliz tili darsligining 19-betida keltirilgan topshiriqda o'quvchilar tinglab tushunish mashqini bajaradi. Audio matnni tinglagach berilgan gaplar to'g'ri yoki noto'g'ri ekanini aytishadi.
10-sinf Kimyo darsligining 11-sahifasida berilgan topshiriq noorganik va organik moddalar orasidagi farqlarni toʻgʻri aniqlay olish koʻnikmasini tekshirishga xizmat qiladi.
6-sinf Matematika va 7-sinf Algebra darsligida bu kabi topshiqlar asosan Xalqaro baholash dasturiga oid topshiriqlar bo'limiga kiritilgan.
Geografiya darsliklarida esa mazkur topshiriqlar “berilgan ma’lumotlarning to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri ekanligini aniqlang”, “ma’lumotlardan to‘g‘rilarini ajrating”, “ma’lumotlar orasidan xatolarini toping va ularni to‘g‘rilang”, “savollarga “Ha” yoki “Yo‘q” deb javob bering”, “ma’lumotlarning muqobil variantlari orasidan to‘g‘rilarini toping” tarzida beriladi va o‘quvchilarning ma’lumotlarni qanchalik o‘zlashtirganini aniqlashga xizmat qiladi. 10-sinf Geografiya darsligidagi "Mineral resurslar geografiyasi"mavzusidagi 4-topshiriq, "Jahon aholisining yosh-jins va irqiy tarkibi" mavzusidagi 5-topshiriq; "Osiyo qit’asining geografik o‘rni, chegaralari va siyosiy xaritasi" mavzusidagi 2-topshiriq; "Hindiston Respublikasi" mavzusidagi 5-topshiriq; "Braziliya" mavzusidagi 6-topshiriqlar shular jumlasidandir.
6-sinf Matematika va 7-sinf Algebra darsligida bu kabi topshiqlar asosan Xalqaro baholash dasturiga oid topshiriqlar bo'limiga kiritilgan.
Geografiya darsliklarida esa mazkur topshiriqlar “berilgan ma’lumotlarning to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri ekanligini aniqlang”, “ma’lumotlardan to‘g‘rilarini ajrating”, “ma’lumotlar orasidan xatolarini toping va ularni to‘g‘rilang”, “savollarga “Ha” yoki “Yo‘q” deb javob bering”, “ma’lumotlarning muqobil variantlari orasidan to‘g‘rilarini toping” tarzida beriladi va o‘quvchilarning ma’lumotlarni qanchalik o‘zlashtirganini aniqlashga xizmat qiladi. 10-sinf Geografiya darsligidagi "Mineral resurslar geografiyasi"mavzusidagi 4-topshiriq, "Jahon aholisining yosh-jins va irqiy tarkibi" mavzusidagi 5-topshiriq; "Osiyo qit’asining geografik o‘rni, chegaralari va siyosiy xaritasi" mavzusidagi 2-topshiriq; "Hindiston Respublikasi" mavzusidagi 5-topshiriq; "Braziliya" mavzusidagi 6-topshiriqlar shular jumlasidandir.